Pogrzeb przedwcześnie utraconego dziecka jest tematem bardzo trudnym, ale niezwykle istotnym dla rodziców. Jednak życie przynosi czasem konieczność zmierzenia się z takim problemem. Jakie zatem regulacje związane z pochówkiem nieochrzczonych dzieci przewiduje polskie prawo oraz Kościół katolicki?
Śmierć dziecka to bez wątpienia bardzo trudne chwile dla rodziny. Dla wielu godny pochówek, z mszą, na cmentarzu, tak aby był nagrobek, na którym można zapalić świeczkę, jest nie tylko najlepszym, ale często jedynym sposobem na pożegnanie oraz pogodzenie się ze stratą dziecka. Czasem jednak zdarza się, że uronione lub urodzone jako martwe dziecko jest dyskryminowane i odmawia mu się normalnego (pełnego) pochówku. Warto w takich sytuacjach pamiętać, że nawet nieochrzczone dzieci mają prawo do pogrzebu, zarówno świeckiego jak i kościelnego, a jego przeprowadzenie zależy jedynie od woli rodziców.
Pogrzeb w świetle prawa świeckiego
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 21 grudnia 2006 roku jasno określa ciała dzieci zmarłych przed, w trakcie lub po porodzie jako „szczątki ludzkie”, a więc dozwala tym samym możliwość wydania aktu zgonu a co za tym idzie dokonania pochówku. Dopuszczalny jest nawet pogrzeb dziecka utraconego na bardzo wczesnym etapie ciąży, o ile tylko rodzice posiadają akt zgonu oraz ciało.
W organizacji pogrzebu z pewnością pomoże zakład pogrzebowy świadczący pełne usługi pogrzebowe – pracownicy znakomicie znają tam wszelkie procedury i – po upełnomocnieniu – przeprowadzą je sprawnie.
Pogrzeb w świetle prawa kanonicznego
Dzieci zmarłe przed przyjęciem chrztu, wbrew powszechnej „wiedzy”, mają również prawo do katolickiego pogrzebu. Taka ceremonia prawie niczym nie różni się od pogrzebu dziecka ochrzczonego, a decyzja o możliwości jej przeprowadzenia zależy wyłącznie od woli rodziców. Według Kodeksu Prawa Kanonicznego: ordynariusz miejsca może zezwolić na pogrzeb kościelny dzieci, których rodzice mieli zamiar je ochrzcić, a jednak zmarły przed chrztem (KPK kan. 1183 §2). W takim przypadku Kościół katolicki zaleca w ramach ostatniej posługi odprawienie mszy świętej z odpowiednio dobranymi tekstami liturgicznymi i modlitwami. Dodatkowo, podczas takiej uroczystości, używa się białych szat symbolizujących czystość, występuje również tzw. nakropek, czyli pokropienie trumny wodą święconą, co ma wyrażać pragnienie chrztu.
Niestety, zdarzają się czasem księża podchodzący do tematu pogrzebu nieochrzczonego dziecka dość lekceważąco, proponując jako jedyny obrzęd sam nakropek. Trzeba wtedy pamiętać, że nieochrzczone dziecko ma prawo do pełnej pożegnalnej mszy świętej w kościele – i można stanowczo wymagać przeprowadzenia ceremonii. Jej przebieg różni się jedynie doborem modlitw, które tematycznie powinny być związane z wiarą w zbawienie.
Chrzest bez kapłana
Warto też pamiętać, że w przypadku nagłego i bezpośredniego zagrożenia życia noworodka albo w przypadku poronienia można samodzielnie ochrzcić dziecko. Kodeks Prawa Kanonicznego stwierdza jednoznacznie, iż płody poronione, jeśli żyją, należy, jeśli to możliwe, ochrzcić (KPK kan. 871). Można więc, jeśli tylko śmierć dziecka nie jest jednoznacznie i oficjalnie potwierdzona, ochrzcić dziecko poronione, zarówno samoistnie jak i w wyniku zewnętrznej interwencji. Jeśli nie mamy pewności czy dziecko żyje, należy użyć formuły tzw. chrztu warunkowego (dodając zwrot „jeśli żyjesz”). Katolicy często zapominają o tym, że chrztu może udzielić każda, nawet postronna osoba, nie tylko kapłan.