Opieka nad grobami – co najważniejsze

Po pierwsze zastanów się, czy materiał z którego wykonany jest nagrobek da się wyczyścić bez korzystania z naprawdę profesjonalnych metod i środków i czy wystarczy zwykłe sprzątanie grobów, czy potrzebny jest remont lub większa naprawa nagrobka.

Trzeba sprawdzić, czy kamień nie jest uszkodzony mechanicznie, nie odłupuje się i nie łuszczy. Jeśli widać coś niepokojącego lepiej jest zaniechać samodzielnych prób naprawy. Można wyrządzić więcej szkód niż pożytku. Tutaj potrzebna jest renowacja nagrobka lub pomnika, albo wymiana – i lepiej niech się tym zajmie kamieniarz albo zakład kamieniarski. W sumie wypadnie to pewnie niewiele drożej a z pewnością efekt będzie lepszy (czasem taka nieprofesjonalna naprawa nagrobków może zakończyć się zniszczeniem i koniecznością, by pomnik cmentarny był budowany na nowo).

Rzeźby, nagrobki i grobowce wykonane z piaskowca wymagają starannej pielęgnacji, ale każdy kamieniarz przyzna, że jest to niezwykle wdzięczny materiał.

Najważniejsze – to wiedzieć z jakim kamieniem mamy do czynienia. Rodzaj kamienia determinuje rodzaj użytych środków do jego czyszczenia i koniecznie trzeba przestrzegać tej zasady, że stosujemy środki wyraźnie przeznaczone dla kamienia, z którego wykonany jest nagrobek czy pomnik cmentarny. Najczęściej nagrobki wykonuje się z granitu, piaskowca i wapienia (marmur to też skała wapienna z punktu widzenia tematu pielęgnacji i usuwania zabrudzeń), nadal dość popularnym materiałem jest lastryko.

Jednak niezależnie od tego z jakim kamieniem mamy do czynienia, trzeba pamiętać, żeby być bardzo delikatnym. Tylko w teorii kamień jest niezniszczalny, zła opieka nad grobami powoduje, że łatwo je uszkodzić i mechanicznie i (zwłaszcza) chemicznie. Trzeba zatem wybierać możliwie najmniej inwazyjne detergenty.

Jak i czym czyścić nagrobek?

Czyszczenie i sprzątanie nagrobków zaczynamy zawsze od zmoczenia nagrobka czystą wodą. W miejscach, gdzie brud jest “przyklejony” do kamienia trzeba po prostu więcej wody, aby brud zmiękł. Będzie go wtedy łatwiej usunąć. Można do tego użyć  skrobaczki i szczotek (najlepiej plastikowych i niezbyt twardych). Jeśli mamy do dyspozycji tak zwanego “karchera” – można go użyć. Woda pod ciśnieniem idealnie sprawdzi się, gdy przyjdzie nam wykonać sprzątanie i czyszczenie nagrobków.

Co do skrobaczek, należy ich używać tylko w razie potrzeby, kiedy brud tak mocno przywarł, że nawet po obfitym namoczeniu i tarciu szczotką nie można się go pozbyć. Konserwatorzy i kamieniarze radzą, aby używać skrobaczek od dolnej części pomnika albo nagrobka i kierować się ku jego górze.

Najlepsze detergenty, którymi możemy wykonać czyszczenie i sprzątanie grobów, to środki niejonizujące (trzeba przeczytać skład i instrukcję korzystania – tam będzie to napisane). Są one najbezpieczniejsze dla prawie wszystkich rodzajów kamienia. Mają neutralne pH, dzięki czemu nie zniszczą kamiennych (zwłaszcza wapiennych) elementów, które i tak nie mają łatwo, Łódź, Pabianice i Zgierz nie są niestety oazami czystego powietrza. To, które nas otacza samo w sobie powoduje np. “kwaśne deszcze”  (środki kwasowe są zabójcze dla wszelkich wapiennych skał i wyrobów z nich wykonanych). Dla pewności warto wypróbować na mniej widocznym fragmencie, czy środek który chcemy użyć nie spowoduje nieodwracalnych uszkodzeń.

Zawsze trzeba pamiętać o dokładnym spłukaniu nagrobka, aby pozbyć się wszystkich użytych środków i brudu, do spłukania należy użyć możliwie dużej ilości po prostu czystej wody. Nadmiar można zebrać rozłożoną i rozciągniętą ściereczką jednym ruchem kierując się od góry nagrobka (lub płyty nagrobkowej) do dołu.

Konserwacja nagrobków

Gdy mamy już za sobą sprzątanie, mycie i porządkowanie grobów, nie można zapomnieć o zakonserwowaniu samego kamienia. Trzeba wypełnić specjalnym preparatem (np. do woskowania kamienia) wszystkie szczeliny. Jeśli tego się nie zrobi, to zamarzająca woda (deszcz, rosa) będzie rozsadzać mikropęknięcia, czyniąc je jeszcze głębszymi i większymi.